ارزیابی کیفیت قوانین مالی در ایران از حیث شفافیت، ثبات و عدم پراکندگی

مرکزمالمیری, احمد; فیضی, سعید; شقاقی, حسن

doi:10.30473/gaa.2021.56856.1439

ارزیابی کیفیت قوانین مالی در ایران از حیث شفافیت، ثبات و عدم پراکندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد حسابداری ، ,واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، ، کاشان، ایران.

³ کارشناس ارشد حقوق خصوصی، واحد زنجان دانشگاه آزاد اسلامی ,، زنجان، ایران.

10.30473/gaa.2021.56856.1439

چکیده

موضوع و هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت قوانین مصوب در حوزه مالی در ایران از حیث سه ویژگی: شفافیت (نبود ابهام)، ثبات (نبود اصلاح مکرر) و نبود پراکندگی است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از جهت هدف: کاربردی؛ از جهت شیوه تجزیه و تحلیل، روش انجام و ارائه نتایج پژوهش: از نوع تحلیل محتوایی (توصیفی) و از جهت نوع پژوهش: کیفی محسوب می‏شود. جامعه آماری پژوهش نیز شامل کلیه قوانین مصوب در حوزه مالی، از زمان تشکیل مجلس اول لغایت پایان مجلس دهم است.
یافته های پژوهش: براساس اطلاعات و تحلیل های آماری بدست آمده، وضعیت قوانین مصوب در حوزه مالی در ایران از حیث شفافیت، ثبات و عدم پراکندگی، مطلوب ارزیابی نمی‏شود که این نتیجه گیری، منطبق با پژوهش‏های پیشین نیز است.
نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که 10 درصد از کل قوانین مصوب در حوزه مالی، در قالب قوانین تفسیری (در جهت رفع ابهام موجود در قوانین)، 45 درصد، در قالب قوانین اصلاحی (که این نسبت موید بی ثباتی قوانینِ حوزه مالی است)، 2درصد در قالب تمدیدِ قوانین آزمایشی و تنها 43 درصد در قالب قوانین جدید بوده است. این نسبتها موید ضروری بودن انجام اقدامات اصلاحیِ اساسی در نظام قانونگذاری (از جمله: تقویت فرآیند تهیه پیش نویس قانون، رعایت و عنایت ویژه به تدوین و تنقیح قوانین موجود و تغییر نظام قانونگذاری به «لایحه - بنیان») است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.24234613.1401.8.2.12.2

عنوان مقاله [English]

Assessing the quality of financial laws in Iran in terms of transparency, stability and non-dispersion

نویسندگان [English]

Ahmad Markazmalmiri ¹
Saeid Feyzi ²
Hasan Shaghashi ³

¹ Assistant Professor of Majles Research Center (MRC), Tehran, Iran

² Master of Accounting, Kashan Branch, Islamic Azad University, Kashan, Iran.

³ Master of Private Law, Zanjan Branch, Islamic Azad University,, Zanjan, Iran.

چکیده [English]

Subject and purpose of the article: The purpose of this study is to investigate the status of Iranian approved laws in the field of finance in terms of three characteristics; Transparency (no ambiguity), stability (no frequent correction) and non-dispersion.
Research method: This study is applied, descriptive, and qualitative. The statistical population of the study includes all approved laws in the field of finance, from the formation time of the first parliament until the end of the tenth parliament.
Research findings: According to the statistical analysis and data, and conforming to the previous researches, Iranian approved laws in financial field are not appropriate in terms of transparency, stability and non-dispersion.
Conclusion, originality and its contribution to the knowledge: The results of this study show that ten percent of all approved laws is in the field of finance, in the form of interpretive laws (in order to remove the ambiguity in the laws). Forty-five percent of laws is in the form of amending laws (which confirms the instability of financial laws. Two percent is in the form of extension of the experimental rules. And only Forty-three percent is in the form of the new rules. These ratios confirm the necessity of carrying out fundamental corrective actions in the legislative system including: strengthening the process of drafting the law, observing and paying special attention to drafting, revising the existing laws, and changing the legislative system to "bill-based").

کلیدواژه‌ها [English]

Ambiguity in laws
laws of dispersion
laws of transparency
financial laws
legal quality

مراجع

اصول هفتاد و یکم تا نود قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
اختلال در ابتکار قانونگذاری در ایران آموزه‏هایی برای مجلس یازدهم، (1399)، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 17139.
آسیب شناسی نظام قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران (ویرایش دوم)، (1398)، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 16080.
احمدی موسوی، سید مهدی؛ صالح ولیدی، محمد و نجفی توانا، علی. (1393). آسیب شناسی نظام مالیاتی ایران و تبیین عوامل مؤثر در بروز آسیب. مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادم، شماره نود و ششم، 37-59.
اشکذری، محمد جمال. ثبات اقتصادی کشور در گرو تحقق اقتصاد مقاومتی. دوفصلنامه پژوهشهای اقتصاد مقاومتی، سال اول، شماره 2، 84-108.
بلوری امین؛ مرادی محمد و یزدانی حمید رضا حمید رضا. (1399)، طراحی مدل فرار مالیاتی بر پایه مالیات بر درآمد: رویکرد نظریه داده بنیاد، دوفصلنامه حسابداری دولتی، 1 (13)، 28-9
پراکندگی قوانین مالیاتی. (1391). مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 12649.
تورم قانونگذاری و کیفیت قانون. (1386). مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل، 8313، کدموضوعی 240.
تورم قوانین و تنقیح قوانین و مقررات، ملاحضاتی در خصوص طرح تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور. (1386). فصلنامه اطلاع رسانی حقوقی، سال ششم، شماره یازدهم، پاییز 1386، ص144.
درویشی و دیگران. (1396). تحلیل جامعه شناختی مسئله اختلاس در ایران. دانش حقوق و مالیه، سال اول، شماره2، زمستان 96، ص 17.
تصویری از هشت دوره قانونگذاری مجلس شورای اسلامی در حوزه اقتصاد، ویراش دوم. (1395). مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 14358، 1395.
حقیقی، مهری و دیگران. (1397)، چالشهای قانونی نظارت دیوان محاسبات کشور در مقابله با فساد مالی و جرائم ناشی ازآن در دستگاه های اجرایی. فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره 38، زمستان 1397.
درباره سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، ثبات قوانین. (1393)، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13670.
راسخ، محمد. ویژگی های ذاتی و عرضی قانون. پژوهشنامه مجلس و پژوهش، سال 13، شماره 51.
فیضی، سعید. (1399). واکاوی عملکرد ده دوره قانونگذاری مجلس شورای اسلامی ایران. دانش حقوق و مالیه عمومی، انتشارات دیوان محاسبات، سال چهارم، شماره 13، 53-71.
فیضی، سعید؛ محمدی، غلامحسین؛ عسگری، مریم. (1399) ارزیابی ثبات قوانین در ایران. دانش حقوق و مالیه عمومی، انتشارات دیوان محاسبات، سال چهارم، شماره 14، 45-67.
فیضی، سعید. (1399). ابهام در شفافیت قوانین. نشریه دانش حقوق و مالیه عمومی، انتشارات دیوان محاسبات.
قانون برنامه پنج ساله پنجم و پنج ساله ششم توسعه، مصوب 15/10/1389 و مصوب 14/12/1395.
قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب 10/11/1395.
قانون بودجه سنواتی سالهای 1396، 1397، 1398 و 1399 کل کشور.
عبدالحمید، شمس. (1391). مقدمه ای بر مهندسی نظام کنترل و نظارت برای جلوگیری از پیدایش فساد نظام مند. فرآیند مدیریت و توسعه. دوره 25، بهار 1391، شماره 1- پیاپی 79.
مرکز مالمیری، احمد؛ مهدی زاده، مهدی. (1393). قانونگذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران. پژوهش حقوق عمومی. سال هفدهم، شماره 47، تابستان 1393.
مرکز مالمیری، احمد؛ عطار، سعید. (1396). آسیب شناسی قانونگذاری در ایران از منظر رویه ابتکار قانونگذاری. مجلس و راهبرد، سال25، شماره 96، 1396.
مفهوم مقررات دست وپاگیر و تبیین آثار آن بر محیط کسب وکار با تأکید بر قوانین و مقررات مالیاتی. (1394). مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 14640.
گرجی ازندریانی، علی اکبر؛ جلیلوند، محمد شهاب. (1396). نظارت بر کیفیت قوانین در رویه شورای نگهبان. فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال ششم، 1396، شماره 18، ص 1 تا 22.
وکیلیان حسن؛ مرکز مالمیری احمد. (1395). مقدمه ای بر فلسفه قانونگذاری؛ در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هجدهم، شماره 51، تابستان 1395.
وکیلیان، حسن. (1390). گفتارهایی در قانون و قانونگذاری (مجموعه مقالات). مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، اول بهار 1390.
Ashkazari, M. (2016). The economic stability of the country depends on the realization of a resistance economy. Bi-Quarterly Journal of Resistance Economics Research, First Year, No. 2. (In Persian)
Ahmadi mosavi, S. & saleh, M. & najafi, A. (2014). Pathology of Iran's tax system and explanation of effective factors in the occurrence of damage. Legal Journal of Justice, Year 80, Issue 96.2016. (In Persian)
About the general policies of the resistance economy, the stability of laws. (2014). Research Center of the Islamic Consultative Assembly, serial number 13670. (In Persian)
Annual budget law of 2017.2018.2019.2020 of the whole country
Abdolhamid shams. (2012). Introduction to Control and Supervision System Engineering to Prevent Systematic Corruption. Management and Development Process, Volume 25, Spring 2012, Issue 1-1. (In Persian)
Darwish & others. (2017). Sociological Analysis of Embezzlement in Iran. Knowledge of Law and Finance, First Year, No. 2, Winter 1996, p.17. (In Persian)
Feyzi, S. (2020). Analysis of the Performance of Ten Legislative Periods of the Islamic Consultative Assembly of Iran. Journal of Public Law and Finance Knowledge.Court of Accounts Publications, Fourth Year, No. 13. 53-71. (In Persian).
Feyzi, S & mohmadi, G & asghay, M. (2020). Assessing the stability of laws in Iran. Accepted in the Journal of Public Law and Finance, Publications of the Court of Accounts, Fourth Year, No. 14. 47-65. (In Persian).
Feyzi, S. (2020). Ambiguity in the transparency of laws. Accepted in the Journal of Public Law and Finance, Publications of the Court of Accounts. (In Persian).
Islamic Consultative Assembly Research Cente .(2020) .ParliamentDisruption of the legislative initiative in Iran Lessons for the Eleventh Parliament. (In Persian).
Islamic Consultative Assembly Research Center.(2014). About the general policies of the resistance economy, the stability of laws. (In Persian)
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2019). Pathology of the Legislative System of the Islamic Republic of Iran (Second Edition), Serial number 16080. (In Persian)
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2011). Serial number 12649. Dispersal of tax laws. (In Persian).
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2007). Serial number, 8313. Legislative inflation and the quality of law. (In Persian).
Inflation of laws and revision of laws and regulations, considerations regarding the drafting and revision of laws and regulations of the country. (2007). Legal Information Quarterly, Year 6, Issue 11, Fall 2007, p.144. (In Persian).
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2017) Serial number 14358. A picture of the eight legislative periods of the Islamic Consultative Assembly in the field of economics, second edition. (In Persian).
Paul, D. (2011). The role of drafters in determining the content of laws. Vakilian, H (author and translator). Discourses in Law and Legislation, Tehran, Research Center of the Islamic Consultative Assembly. (In Persian)
Haghighi & other. (2018). Legal Challenges of the Court of Audit Supervision in Combating Financial Corruption and Crimes.Quarterly Journal of Private and Criminal Law Research, No. 38, Winter 2016. (In Persian)
Markaz Malmiri, A & mehdizade, M. (2014). Scattered Legislation in the Iranian Legislative System, Public Law Research, Year 17, No. 47, (In Persian)
Malmiri, A & Atar, S. (2017). Pathology of Legislation in Iran from the Perspective of Legislative Initiative Procedure. Parliament and Strategy, Volume25, number 96. (In Persian)
The concept of cumbersome regulations and explaining its effects on the business environment with emphasis on tax laws and regulations.(2008). Research Center of the Islamic Consultative Assembly, serial number 14640. (In Persian)
Georgian Azandariani Ali Akbar, Jalilund Mohammad Shahab.(2017). Supervising the quality of laws in the procedure of the Guardian Council, Quarterly Journal of Public Law Knowledge. Sixth year, No. 18, pp. 1 to 22. (In Persian)
Vakilian, H & malmiri, A. (2016). Introduction to the philosophy of legislation; In an effort to improve the quality of law, Quarterly Journal of Public Law Research, Year 18, No 51. (In Persian)