تبیین فرایند تغییر حسابداری بخش عمومی با رویکرد نظریه ساخت‌یابی (مطالعه موردی: دانشگاه تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حسابداری، دانشگاه تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری حسابداری، پردیس البرز، دانشگاه تهران، ایران.

3 استاد گروه حسابداری، دانشگاه الزهرا،ایران.

4 دانشیار گروه مردم شناسی،دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش به منظور تبیین فرایند تغییر حسابداری بخش عمومی در دانشگاه تهران با رویکرد نظریه ساخت‌یابی، به دنبال فهم ویژگی‌های عاملیت فعال/منفعل و ساختار حمایتگر/غیرحمایتگر از تغییر حسابداری بخش عمومی است. این پژوهش با روش‌شناسی موردپژوهی، شناسایی و به کمک روش تحلیل محتوای کیفی مقوله‌بندی و تحلیل شدند. سپس با کاربست نظریه ساخت‌یابی گیدنز درباره نقش دوسویه عاملیت و ساختار در تغییر حسابداری بخش عمومی بحث شد. مأخذ گردآوری اطلاعات مصاحبه، مشاهده و اسنادکاوی و پیشینه پژوهشی و مشارکت‌کنندگان، کارکنان، رؤسای حسابداری و مدیران مالی دانشگاه تهران بودند. در نهایت چهار وضعیت سازمانی قابل پیش‌بینی در ماتریس تغییر حسابداری بخش عمومی و ویژگی‌های هر وضعیت بیان شد. با توجه به نتیجه ‌یافته‌ها، ویژگی‌های عاملیت فعال در امر تغییر حسابداری بخش عمومی در دانشگاه تهران، در مقایسه با ویژگی‌های عاملیت منفعل آن و نیز ویژگی‌های ساختار غیرحمایتگر از تغییر حسابداری بخش عمومی در دانشگاه تهران، در مقایسه با ساختار حمایتگر آن، پرکارتر بوده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Process of Public Sector Accounting Change with Structuration Theory Approach (Case study: Tehran University)

نویسندگان [English]

  • kaveh mehrani 1
  • ali mahmoudi 2
  • ali rahmani 3
  • AbouAli Vedadhir 4
1 Associate Professor in Accounting, University of Tehran, Iran.
2 PhD. student of Accounting, Alborz Campus, University of Tehran, Iran.
3 Professor in Accounting, Alzahra University, Iran.
4 Associate Professor in Anthropology, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

This study concerning explanation of Changing Process in Public sector accounting with approach the Structuration Theory, aims to understand the specifications of active/inactive agency and supportive/unsupportive structure of Public sector accounting change. In this study, the specifications of active/inactive agency and supportive/unsupportive structure of Public sector accounting change, were recognized using the case study methodology and were categorized and analyzed by qualitative content analysis method. Then, through execution of Gidden's structuration theory, dualism role of agency and structure in the change of Public sector accounting was discussed. The source for gathering the data includes interview, observation and document analysis and research literature and participants, staff, accounting chiefs and financial managers of the University of Tehran. Finally, four organizational situations predictable in accounting change matrix and the specifications of each status were presented. According to the findings, the active agency specifications in change of Public sector accounting at the University of Tehran as compared to the inactive agency specifications and also the unsupportive structure specifications of the change in Public sector accounting at the University of Tehran as compared to the its supportive structure were more active.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structuration Theory
  • Dualism of Agency and Structure
  • Public Sector Accounting

مراجع

  • امینی‌مهر، اکبر؛ حجازی، رضوان؛ شهیم پرمهر، ضیالدین. (1394). ”‌بررسی سودمندی مبنای حسابداری تعهدی بر شفافیت گزارشگری و مسئوولیت پاسخگویی در دانشگاه‌‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مطالعه موردی: دانشگاه خوارزمی تهران)“.‌ دو فصلنامه حسابداری دولتی، 2(2)، 66-55.
  • اکرمی، سید رحمت‌اله؛ فعال قیومی، علی؛ قدیریان آرایی، محمدحسین. (1396). ”‌گذر از حسابداری نقدی به تعهدی در بخش عمومی: دوره زمانی مورد نیاز“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی، 3(3)، 7-16.
  • باباجانی، جعفر؛ آذر، عادل؛ معیری، مرتضی. (1392). ”‌عوامل و محرک‌‌های تحول در نظام پاسخگویی مالی و عملیاتی بخش عمومی ایران“‌. فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، 11(37)، 37-1.
  • باباجانی، جعفر. (1378). ”‌بررسی تطبیقی مفاهیم حسابداری واحدهای انتفاعی“‌. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 8(28)، 80-56.
  • باباجانی، جعفر. (1379). ”‌نقش و مسئولیت پاسخگویی در چارچوب نظری حسابداری دولتی“‌. دوماهنامه حسابرس، 2(7)، 34-26.
  • باباجانی، جعفر. (1382). ”‌تحلیل نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی“‌. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 10(31)،130-97.
  • باباجانی، جعفر. (1382). ”‌ مسئولیت پاسخگویی وتحولات حسابداری دولتی موضوع بیانیه GASB34“‌. پژوهش‌‌نامه علوم انسانی و اجتماعی، 3(8)، 61-35.
  • باباجانی، جعفر. (1385). حسابداری و کنترل‌‌های مالی دولتی (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  • باباجانی، جعفر؛ ستایش، محمدحسین. (1386). ”‌تعیین شاخص‌‌های ارزیابی عملکرد و بررسی قابلیت‌‌های سیستم حسابداری دانشگاه‌‌ها و مؤسسات آموزش عالی به منظور تحقق پاسخگویی مالی و عملیاتی“‌. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 14(49)، 66-45.
  • بداغی، حمید؛ رضایی، حمیدرضا؛ قناد، مصطفی. (1395). ”‌تغییر مبنا در حسابداری بخش عمومی؛ مشکلات و موانع پیشرو“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی،2(4)، 81-96.
  • پارکر، جان. (1386). ساخت‌‌یابی. ترجمه حسین قاضیان، تهران: انتشارات نشر نی.
  • تنهایی، ح.ا. (1382). جامعه‌شناسی نظری:مبانی اصول و مفاهیم. تهران: بهمن برنا.
  • تنهایی، ح.ا. (1383). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. مشهد: نشر مرندیز.
  • جلائی‌پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال. (1387). نظریه‌‌های متأخر جامعه‌‌شناسی. تهران: نشرنی.
  • حاجیها، زهره؛ استاد میرزایی، امیر. (1392). ”‌بررسی و مقایسه نگرش حسابرسان دیوان محاسبات کشور و حسابرسان وزارت امور اقتصادی و دارایی در مورد تأثیر حسابداری تعهدی بر ارتقای ویژگی‌‌های کیفی گزارش عملکرد مالی دولت در ایران“‌. مجله حسابداری سلامت، 2(6)، 39-19.
  • حاجیها، زهره؛ امیرطاهری، کرامت. (1394). ”‌رابطه استفاده از رویه‌‌های نوین حسابداری و ایجاد انگیزش و بهبود رضایت ذینفعان خدمات عمومی در شهرهای تهران“‌. مجله حسابداری دولتی، 2(3)، 58-53.
  • رحمانی، علی؛ رضایی، مهدی. (1390). ”‌حسابداری تعهدی زمینه‌‌ساز حسابرسی کارکرد در بخش عمومی“‌. مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، 283، 271-262.
  • رحیمیان، نظام‌الدین. (پاییز و زمستان، 1387). ”‌حسابرسی دولتی و انواع آن“‌. مجله دانش حسابرسی، 27، 16-4.
  • رفیع‌پور، فرامرز. (1382). تکنیک هاى خاص تحقیق در علوم اجتماعى. تهران.
  • ریتزر، جورج. (1383). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
  • رستمی، شعیب؛ کهنسال، ثمین. (1395). ”‌بررسی مفهومی لزوم تهیه صورت‌‌های مالی تلفیقی در بخش عمومی“‌. مجله مطالعات حسابداری و حسابرسی، 5(18)، 113-100.
  • رفیعی، افسانه. (1387). ”‌کاربرد مبنای تعهدی در حسابداری دولتی“‌. دوماهنامه حسابرس، 40، 91-86.
  • ساروخانى، باقر. (1378). روش‌هاى تحقیق در علوم اجتماعى (جلد دوم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
  • سرمد، زهره و دیگران. (1378). روش‌ها‌ى تحقیق در علوم رفتارى. تهران: نشر آگاه.
  • صبوری، مصطفی. (1386). ”‌شفافیت بودجه‌‌ای“‌. دوماهنامه حسابرس، 37، 55-50.
  • طالب‌نیا، قدرت‌اله؛ حسنی، محسن. (1390). ”‌حسابداری تعهدی و عوامل مؤثر در به‌کارگیری آن در سازمان‌‌های دولتی“‌. دوماهنامه حسابرس، 55، 73-66.
  • کاظمی، محمد؛ کرباسی یزدی، حسین. (1391). ”‌چالش‌‌های استقرار نظام گزارشگری بر مبنای حسابداری تعهدی (با تأکید بر مسئولیت  پاسخگویی) در بخش دولتی ایران“‌. دانش حسابرسی، 12(48)، 44-23.
  • کرباسی یزدی، حسین؛ طریقی، علی. (1388). ”‌ارزیابی مزایای سامانه‌‌های حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی تهران“‌. دانش حسابرسی، 7، 27-16.
  • کردستانی، غلامرضا؛ ایرانشاهی، علی‌اکبر. (1388). ”‌بررسی عوامل مؤثر بر به‌کارگیری حسابداری تعهدی“‌. دانش حسابرسی، 28، 21-10.
  • کردستانی، غلامرضا؛ رحیمیان، نظام الدین؛ شهرابی، شاهرخ. (1393). ”‌بررسی رویکردها و عوامل مؤثر بر تدوین برنامه ‌‌گذار به حسابداری تعهدی در بخش عمومی“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی، 1(1)، 20-9.
  • قاضی‌مرادی، نرجس. (1395). ”‌مشکلات اجرای حسابداری تعهدی در دانشگاه‌‌ها و مؤسسات آموزش عالی“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی، 2(4). 24-15.
  • محمدزاده سالطه، حیدر؛ فرجی، حمیده. (1395). ”‌بررسی محرک‌‌ها و موانع تغییرات حسابداری دولتی در نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی،3(5)، 46-35.
  • مهدوی، غلامحسین. (1379). ”‌نظام پاسخگویی و حسابداری دولتی در ایران“‌. دوماهنامه حسابرس، 2(7)، 43-38.
  • مهر الحسنی، محمد حسین؛ ابوالحلاج، مسعود؛ نکویی‌مقدم، محمود؛ دهنویه، رضا؛ امامی، مژگان.          (1392). ”‌مرور نظام‌‌مند بررسی اجرای حسابداری تعهدی در بخش دولتی و نظام سلامت: چالش‌‌ها راهکارها“‌. مدیریت اطلاعات سلامت، 10(5)، 760-750.
  • موسوی شیری، محمود؛ صادقی، محمد حسین؛ فاتح، حسین. (1393). ”‌بررسی ویژگی‌‌های کیفی گزارش‌‌های مالی تهیه شده بر اساس مبنای حسابداری تعهدی در مقابل مبنای حسابداری نقدی در دانشگاه‌‌های علوم پزشکی کشور“‌. دو فصلنامه حسابداری دولتی، (1)،          29- 38.
  • وکیلی‌فرد، حمیدرضا؛ نظریف، فرزاد. (1391). ”‌عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی‌ نظام حسابداری تعهدی در مؤسسات تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی“‌. حسابداری سلامت، 1(1)، 125-11.
  • یاوری، علی؛ احمدی، ایرج؛ روضه‌‌ای، منصور. (1392). ”‌ضرورت بر به‌کارگیری حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم انتظامی امین“‌. توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 2(28)، 148-129.

 

  • Ahrens, T. & Chapman, C.S. (2006). “Doing Qualitative Field Research in Management Accounting: Positioning Data to Contribute to Theory”. Accounting, Organizations and Society, 31(8), 819-841.
  • Baert, P. (2010). Social theory in the twentieth century. Maiden, MA: Polity Press.
  • Baxter, J. & Chua, W.F. (2003). “Alternative Management Accounting Research Whence and Whither”. Accounting, Organizations and Society, 28(2), 97-126.
  • Becker, S.D., Jagalla, T. & Skaerbaek, P. (2014). “The Translation of Accrual Accounting and Budgeting and the Reconfiguration of Public Sector Accountants”. Identities Critical Perspectives on Accounting, 25(4), 324- 338.
  • Berger, P.L. & Luckmann, T. (1991). The social construction of reality: A treatise in the sociology of know­ledge. London: Penguin.
  • Broadbent, J. (2012). “Commentary on Parker: Groundhog day and optimism”. Critical Perspectives on Accounting, 23(1), 71-77.
  • Bryant, C.G.A. & Jary, D. (2011). Anthony Giddens, in Ritzer, G. & Stepnisky, J. (Eds.). The Wiley-Blackwell companion to major social theorists. Malden: Wiley-Blackwell.
  • Coad, A., Jack, L. & Kholeif, A. (2016). “Strong Structuration Theory In Accounting Research”. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(7), 1138 – 1144.
  • Coad, A.F. & Glyptis, L.G. (2014). “Structuration: A Position-Practice Perspective and an Illustrative Study”. Critical Perspectives on Accounting, 25, 142-161.
  • Coad, A.F. & Herbert, I.P. (2009). “Back to the Future: New Potential for Structuration Theory in Management Accounting Research?”. Management Accounting Research, 20, 177-192.
  • Cohen, I.J. (1989). Structuration Theory: Anthony Giddens and the Constitution of Social Life. London: Macmillan.
  • Conrad, L. (2014). “Reflections on the Application of And Potential for Structuration Theory in Accounting Research”. Critical Perspectives on Accounting, 25(2), 128-134
  • Danaee Fard, H. (2010). Theory Building: Foundations and Methodologies. Tehran: Samt Press (in Persian).
  • Englund, H. & Gerdin, J. (2016). “What Can (Not) a Flat and Local Structuration Ontology Do for Manage­ment Accounting Research?”. A Comment on Coad, Jack and Kholeif. Qualitative Research in Accounting & Management, 13(2), 252-263.
  • Englund, H. & Gerdin, J. (2014). “Structuration Theory in Accounting Research: Applications and Accou­ntability”. Critical Perspectives on Accounting, 25(2), 162-180.
  • Englund, H., Gerdin, J. & Burns, J. (2011). “25 Years of Giddens in Accounting Research: Achievements, Limitations and the Future”. Accounting, Organizations and Society, 36, 494-513.
  • Feeney, O. & Peirce, B. (2016). “Strong Structuration Theory and Accounting Information: An Empirical Study”. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 29(7), 76-1152.
  • Giddens, A. (1984). The constitution of society. Cambridge: Polity Press.
  • Hopwood, A.G. (2007). “Whither Accounting Research?”. The Accounting Review, 82, 1365–1374.
  • Hopwood, A. G., & Miller, P. (1994). Accounting as social and institutional practice. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Jack, L. (2017). Accounting and social theory: an introduction. Abingdon: Routledge.
  • Jack, L. (2013). Accounting communications inside organisations, in Jack, L., Davidson, J. and Craig, R., Editors, The Routledge Companion to Accounting Communication, Abingdon: Routledge.
  • Jack, L. & Kholeif, A. (2008). Enterprise “Resource Planning and a Contest to Limit the Role of Management Accountants: A Strong Structuration Perspective”. Accounting Forum, 32(1), 30-45.
  • Lukka, K. & Modell, S. (2010). Validation in Interpretive Management Accounting Research. Accounting, Organizations and Society, 35(4), 462-477.
  • Makrygiannikis, G. & Jack, L. (2016). “Understanding Management Accounting Change Using Strong Structuration Frameworks”. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 29(7), 1234-1256.
  • Malmi, T. & Granlund, M. (2009). “In Search of Management Accounting Theory”. European Accounting Review, 18(3), 597-620.
  • Manochin, M.M., Jack, L. & Howell, C. (2008). “The Boundaries of Reporting Sustainable Development in Social Housing”. Public Money and Management, 28(6), 345-352.
  • Mattessich, R. (2007). Two hundred years of accounting research. Abingdon: Routledge.
  • Moore, D.R.J. & McPhail, K. (2016). “Strong Structuration and Carbon Accounting: A Position-Practice Pers­pective of Policy Development at the Macro, Industry and Organizational Levels”. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(7), 1204-1233.
  • Mouzelis, N.P. (2008). Modern and postmodern social theorizing: Bridging the divide. Cambridge: Cam­bridge University Press.
  • Mouzelis, N.P. (1995). Sociological theory: what went wrong?, diagnosis and remedies. London: Routledge.
  • Parker, J. (2006), “Structuration’s Future? From all and Everywhere’ to ‘Who did What, Where, When, How and Why?”. Journal of Critical Realism, 5, 122-138.
  • Parker, J. (2000). Structuration. London: Open University Press.
  • Ritzer, G. (2007). Contemporary sociological theory and its classical roots: the basics (2ndedition). New York: McGraw-Hill.
  • Pollitt, C. & Bouckaert, G. (2000). Public Management Reform: A Comparative Analysis - New Public Management, Governance, and the Neo-Weberian State. New York: Oxford University.
  • Roberts, J. (2014). “Testing the Limits of Structuration Theory in Accounting Research”. Critical Perspectives on Accounting, 25(2), 135-141.
  • Roberts, J. & Scapens, R.W. (1985). “Accounting Systems and Systems of Accounting: Understanding Accounting Practices in Their Organizational Contexts”. Accounting, Organizations and Society, 10, 443-456
  • Stones, R. (2015). Why current affairs needs social theory. Palgrave Macmillan: Basingstoke.
  • Stones, R. (2005). Structuration theory. Palgrave Macmillan: Basingstoke.
  • Stones, R. (2001). “Refusing the Realism Structuration Divide”. European Journal of Social Theory, 4(2), 177-197.
  • Stones, R. (1996) Sociological Reasoning: towards a past-modern sociology, Palgrave Macmillan, Basin­gstoke.
  • Stones, R. & Jack, L.(2016). “The Bridge Between Ontological Concepts and Empirical Evidence: An Interview with Rob Stones”. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 7(29), 1145 -1151
  • Veliquette, A. (2013). “Structuration Theory’s Relevance to HRD: A Review and Application”. Human Resource Development Review, 12 (2), 199-219.
  • Wengraf, T. (2001). Qualitative research interviewing: Biographic narrative and semi-structured methods. London: Sage Publications.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 تیر 1397
  • تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1397
  • تاریخ پذیرش: 01 اسفند 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار